کمپوست کرمی

کمپوست کرمی ، عبارت است از کود آلی ( Vermicompost ) ورمی کمپوست بیولوژیکی که در اثر عبور مداوم و آرام مواد آلی درحال پوسیدگی از دستگاه گوارش گونه ایی از کرم های خاکی و دفع این مواد ازبدنکرم حاصل می گردد . این مواد هنگام عبور از fدن کرم آغشته به مخاط دستگاه گوارش ( موکوس ) ، ویتامینها و آنزیمها شده که در نهایت به عنوان یک کود آلی غنی شده و بسیار مفید برای ساختمان و بهبود عناصر غذایی خاک تولید و مورد مصرف واقع می گردد . بنابراین ورمی کمپوست عبارت خواهد بود از فضولات کرم به همراه درصدی از مواد آلی و غذایی بستر و لاشه کرمها .

مشخصات کرمها و انتخاب گونه مناسب :

بطور کلی گونه های مختلفیاز این کرمها یافت می گردند که بسته به موضوع کار و هدف ، گونه انتخابی متفاوت خواهد بود . این اهداف می تواند شامل موارد ذیل باشد :
-1 افزایش حاصلخیزی و بهبود ساختمان و مدیریت خاک
-2 افزایش محصول
-3 تولید مکمل غذایی جهت دام و آبزیان که برای هر یک از این فعالیتها یک گونه مناسبتر از سایر گونه ها خواهد بود . بطور مثال به منظور مدیریت و بهبود ساختمان خاک مورد استفاده قرار Lampite maurittii گونه می گیرد.

مناسبترین گونه برای تولید ورمی کمپوست ، گونه Eisenia foetida بوده که برنگ قهوهای مایل به قرمز و کوچکتر از کرمهای خاکی معمولی می باشد . این کرم دارای دو جنس نر و ماده بوده که کرمهای ماده درمحل حلقه جنسی وسط بدن خود و پس از جفت گیری ،تخمیا کوکون را تشکیل می دهند . کوکونها به رنگ زرد کهربایی و در داخل آن حدود 7 نوزاد لارو وجود دارد . بنابر این افزایش تعداد کرمها در هر نسل بصورت تصاعد نسبتاً هندسی خواهد بود . وزن هر کرم بالغ 0.3 تا 0.7 گرم و در هر کیلو گرم حدود 1000تا2000 نخ کرم وجود دارد. یک نسل این کرم ( از تخم تا تخم ) در درجه حرارت 25 درجه سانتی گراد حدود سه ماه بوده و عمر کرمها بین 1 تا 2 سال متغییر می باشد.

ترکیب بستر و میزان تغذیه کرمها :

بستر تغذیه کرمها شامل مواد نیمه پوسیده مانند کودگاوی نیمه پوسیده – کوداسبی – کاه و کلش غلات و برخی زایدات و بقایای گیاهی می باشد . در داخل این بستر می توان مقداری مواد تازه مانند : زایدات سبزیجات و میوه جات – جزء آلی و قابل تجزیه
زباله های خانگی ، پسماندهای برخی کارخانجات صنایع غذایی ( مانند کارخانجات تولید آب میوه ، کمپوست ، رب و . . . ) و حتی لجن فاضلاب ( به جز فاضلاب صنعتی ) را اضافه نمود . البته باید این نکته را در نظر گرفت که حدود 85 % این مواد بستره ای را کود دامی نیمه پوسیده تشکیل خواهد داد . رطوبت مطلوب بستر تغذیه کرمها حدود 70 % وزنی بوده و هوادهی و تغذیه و جلوگیری از سفت شدن بستر و نگهداری PH آن در حد 8-7 از نکات مهم می باشد.

مشخصات و نیازهای فیزیولوژیکی گونه E.feotida

رنگ	فاز فعالیت	رطوبت قابل تحمل ( % )	درجه حرارت قابل تحمل ( oc)	وزن کرم بالغ ( gr )	گونه	تغذیه
قهوه ای مایل به قرمز	در طول سال بدون دیاپوز	20-40	15-30	0/3-1	E.feotida	کود دامی نیمه پوسیده – بقایای میوه جات و سبزیجات

هر کرم تقریباً به اندازه وزن بدن خود در روز تغذیه می کند . بنابر این مدت زمان لازم برای تولید ورمی کمپوست در بستر بستگی به بیوماس ( وزن ) کرم موجود در پشته های بستر تغذیه ای کرم ها دارد. نگهداری کرم درون پشته ها به دو منظور صورت می پذیرد .
-1 افزایش جمعیت کرمها
-2 تولید کود آلی ( ورمی کمپوست )

وزن اولیه کرمهای درون پشته ها برای هدف اول به مراتب کمتر از هدف دوم است . جمعیت مطلوب کرمهای درون پشته برای تولید ورمی کمپوست حدود 25 % وزنی ( نسبت به وزن پشته ) می باشد که در این حالت زمان لازم برای تولید کود آلی در درجه حرارت 25 درجه حدود2 - 1.5 ماه خاهد بود.

روش ایجاد کارگاه تولید ورمی کمپوست :

روشهای مختلفی برای تولید وجود دارد که در اینجا ساده ترین روش که روش پشته ای است شرح داده خواهد شد .
1-یک زمین مسطح بدون کلوخ سنگ و خرده شیشه را انتخاب و سطح آنرا مرطوب و سپس کاملاً بکوبید تا سفت گردد. علت این امر جلوگیری از ایجاد هیبرید کرمهای مورد استفاده با کرمهای خاکی معمولی و زایل شدن نژاد آنها می باشد . می توان در صورت امکان سطح زمین را سیمان و یا آسفالت نمود .
2-کرمها از بارندگی و نور آفتاب گریزان می باشند در نتیجه بر روی سطح آماده شده در مرحله (1) اقدام به ایجاد سایبان می گردد.
3-بر روی سطح آماده شده اقدام به ایجاد پشته ای از کود گاوی نیمه پوسیده به شکل گنبدی با عرض 70 سانتیمتر و به ارتفاع 50 سانتی متر و طول دلخواه می شود.
4-پس از پشته نمودن اقدام به آبیاری فراوان پشته ها شود تا شیرابه کود گاوی خارج گردد.
5-در طول بالاترین قسمت پشته اقدام به ایجاد شیاری به عمق 15 سانتیمتر نموده و کرمها را داخل شیار در طول پشته بریزید و سپس کود را روی آن برگردانید.
6-در طول مدت فعالیت کرمها (تا تبدیل کود گاوی به ورمی کمپوست) هر روز به اندازه آبیاری چمن روی آن آبپاشی صورت گیرد تا رطوبت مطلوب آن حفظ گردد.
7-پس از مدتی که مواد بستره ای تبدیل به ورمی کمپوست گردید می توان اقدام به جداسازی کرمها از پشته نمود که برای اینکار یا از غربال استفاده می گردد و یا می توان با ایجاد یک ماهیچه از کود دامی نیمه پوسیده در کنار پشته ای که دیگر فاقد مواد غذایی لازم برای تغذیه کرمهاست سبب مهاجرت کرمها از پشته قدیمی به این ماهیچه گردید و پس از آن اقدام به ایجاد پشته های جدید و انتقال جمعیت کرم به این پشته ها نمود.

شکل 1 – سیستم پشته

شکل 2- سیستم تانک

سایر محصولات جانبی فرایند تولید ورمی کمپوست :

در حین تولید ورمی کمپوست ، افزایش جمعیت کرمها را خواهیم داشت . کرمها را می توان به واحدهای متقاضی تولید کود فروخت . همچنین لاشه بدن کرمهای مسن را می توان با روشهای مناسب خشک و تبدیل به پودرخشک کرد و به عنوان بخشی از جیره غذایی طیور و آبزیان مورد استفاده قرار داد ( این پودر حاوی پروتئین بالایی می باشد ) .

توجیه اقتصادی :

قیمت هر کیلوگرم کود ورمی کمپوست بسته بندی شده در حدود 400 تومان و قیمت یک کیلوگرم کرم زنده حدود 20 تا 30 هزار تومان می باشد و در تولید مکانیزه قیمت تمام شده هر کیلوگرم کود بین 150 تا 200 تومان بوده و در کشاورزی ارگانیک و کشتهای گلخانه ای پاکترین و مناسبترین بستر بوده و سبب باردهی بیشتر محصولات کشاورزی خواهند گردید . اضافه بر آن این تولید از ارزش زیست محیطی بالایی نیز برخودار است و کود تولیدی به علت بالا بودن نسبتکربن به ازت( C/N 15 ) فاقد بوی نامطبوع و فعالیت حشرات مزاحم می باشد . بطور کلی نیمی از وزن پشته تبدیل به ورمی کمپوست خواهد شد .
نکاتی که باید به خاطر داشت :
-1 آبیاری توده باید بطور روزانه و منظم انجام شود .
-2 از کود تازه دامی و مرغی نباید استفاده کرد .
-3 این کرمها از نور آفتاب و بارندگی گریزان می باشند پس باید آنها را از این دو عامل محافظت نمود .

مزایای ورمی کمپوست نسبت به سایر کودهای سبز چیست؟

ورمی کمپوست دارای نسبت کربن به نیتروژن مناسب‌تری نسبت به سایر کودهای سبز است در نتیجه شرایط جذب عناصر مغذی توسط گیاه سهل تر و فراهم تر است. همچنین این ترکیب دارای pH خنثی است و استفاده زیاد آن تاثیر منفی بر کیفیت خاک و گیاه ندارد، این ترکیب فاقد بو بوده و ناخالصی آن نسبت به سایر کودهای سبز خیلی کمتر است.

امروزه استفاده از کرم خاکی در صنایع مختلف مورد توجه بیشتر کشورهای پیشرفته مثل، آمریکا، کانادا و اروپا قرار گرفته و مردم برخی از شهرها با داشتن یک راکتور کوچک خانگی علاوه بر کنترل پسماند خود، کود مورد نیاز خانه خود را تامین می‌نمایند. در حال حاضر در کشور ما و در شهر شیراز روزانه نزدیک به ۵۰ تن ضایعات گیاهی سطح شهر توسط شرکت بهسامان و سازمان بازیافت شهرداری از مبدا جدا سازی شده و در منطقه برمشور به بستر کرمهای زباله خوار تغذیه می‌شود.
مرفولوژی کرم‌های خاکی:
کرم‌های خاکی دارای بدنی کشیده بند بند فاقد استخوان دارای کوتیکول حامل تارها و دستگاه گوارش لوله‌ مانند که به مجرای دفعی ختم می‌شود هستند.
این جانور اغلب دو جنسی یا هرمافرودیت هستند و هنگام بلوغ بر روی اپیدرم آنها یک منطقه متورم ظاهر می‌شود که آن را کمربند تناسلی گویند این قسمت پیله‌ای ترشح می‌کند که تخمها را در بر می‌گیرد.
کرم‌های خاکی فاقد مرحله مشخص لاروی بوده و نوزدان آنها پس از خروج از تخم و پیله رفته رفته بالغ می‌شوند.
شرایط زیستی کرمهای خاکی:
بررسی‌های تجربی نشان می‌دهد که کرمها از هر نوع روشنایی‌ گریزانند آنها روزها به حالت مخفی بوده و شب هنگام چنانچه نوری به آنها بتابد سریعاً خود را به عقب می‌کشند همه کرمهای خاکی نسبت به ارتعاشات مکانیکی از قبیل صدای پای شدید در روی زمین حساسند. از قرار معلوم قادر به شنیدن ارتعاشات صوتی موجود در هوا نیستند.
اگر آنها را مثلاً با بیل زدن باغ برگردانند همان طور که از نور فرار می‌کنند درصدد تماس با زمین بر می‌آیند. به دلیل آنکه تنفس کرمها بستگی به رطوبت کوتیکول پوست دارد به همین خاطر کرمها نسبت به محیط مرطوب بیشتر از خشکی سازگاری دارند. گازهای شیمیایی نامطبوع و یا تحریک‌کننده موجود در هوا باعث عقب‌نشینی کرم به داخل سوراخ خود می‌گردد.
بطور کلی شرایط زیستی کرمهای خاکی برحسب گونه بسیار متفاوت بوده و شدت فعالیت آنها تحت تاثیر عوامل مختلف محیطی قرار می‌گیرد که اهم آنها به شرح زیر خلاصه می‌شود:
حرارت:
کرمهای خاکی در شرایط حرارتی خاص می‌توانند زندگی نمایند. تمام فعالیت‌های حیاتی نظیر تولید مثل رشد و پراکنش آنها تحت تاثیر درجه حرارت محیط می‌باشد مثلاً مدت لازم برای خارج شدن کرمها از پیله بستگی به درجه حرارت محیط دارد.

تهویه:
کرم خاکی برای ادامه‌ی حیات نیاز به تهویه‌ی مناسب دارند بدین خاطر زمینهای رسی سنگین و یا خاکهای بدون تخلخل محیط زیست مناسبی برای این موجودات نیستند.
پ ـ هاش:
کرم خاکی نسبت به PH خاک حساس بوده بطوریکه در بسیاری از موارد این عامل تنوع و توزیع گونه‌ها را در خاک محدود می‌سازد.
رطوبت:
مقدار رطوبت و خشکی محیط زیست کرم‌ خاکی یکی دیگر از عواملی است که در پراکنش عمودی و افقی آنها مؤثر است. این موضوع در کشورهای مختلف که دارای عرض جغرافیایی متفاوت هستند به خوبی آشکار است از آنجایی که حدود ۷۵ تا %۹۰ وزن بدن کرم خاکی را آب تشکیل می‌دهد نیاز آنها به آب بسیار زیاد بوده و در صورت خشک شدن خاک اکثراً از بین می‌روند.
تغذیه:
غذای اصلی کرم‌ خاکی بقایای مرده و پوسیده گیاهی به انضمام بقایای ریشة گیاهان و نیز کود دامی است. کرم‌های قرمز بارانی بیشتر مواد زائد آشپزخانه را نیز خواهند خورد ضایعات سبزیجاتی که در حین تهیه غذا بوجود می‌آید برای کرم‌ها قابل استفاده می‌باشد، مانند پوست سیب‌زمینی، هویج، کاهو، کلم، کرفس، سیب، پوست موز، گریپ‌فروت و پوست پرتقال، برگ چای، چای کیسه‌ای، تفاله قهوه، کاغذ و مقوا. بعضی از ضایعات زودتر از سایر مواد به کود تبدیل می‌شوند. پوست موز حدود یک هفته طول می‌کشد در حالی که پوست پرتقال حدود یک ماه طول خواهد کشید تا کاملاً تجزیه گردد. نوع و مقدار مواد غذایی در دسترس نه تنها بر روی جمعیت کرم‌های خاکی بلکه بر روی انواع گونه‌های موجود و نرخ رشد و… تاثیر می‌گذارد.
کرم‌های زباله‌خوار:
این کرم‌ها با خوردن محتویات زائدات آلی آنها را تجزیه و دگرگون می‌نمایند. فرآیند هضم این کرم‌ها به تغییر سریع‌تر مواد آلی منتهی شده و کمپوست تثبیت می‌شود. نتیجة این عمل دستیابی به ورمی‌کمپوست با کیفیت بالا است که با بالاترین استانداردهای جهانی برابری می‌کند.
تولید کود به روش ورمی‌ کمپوست هیچ‌گونه بوی بدی از خود به جا نمی‌گذارد و کمپوست تولید شده عاری از میکروب‌ها و میکروارگانیسم‌های مضر و بیماری‌زا می‌باشد. کرم‌ها قادر به تولید پروتئین بوده و نیازی به پروتئین ندارند.

تأثیرات کرم‌های خاکی بر روی محیط:
وجود ذرات کوچک با مقادیر زیاد در مدفوع کرم‌های خاکی نسبت به ذرات محیط آنها نشان می‌دهد که قادرند مواد مغذی را به اجزاء کوچک‌تر تبدیل نمایند. دانه‌های معدنی متصل به یکدیگر هستند که اتصال آنها باید به گونه‌ای باشد که در مقابل رطوبت، فرسایش و فشردگی مقاوم بوده و به هنگام خنثی و یا رطوبت خاک نیز همچنان نرم باقی بماند و خاکی غنی از خاکدانه‌هاست که دارای تهویه، زهکشی و بالاخره ساختمانی مناسب باشد.
لذا جهت داشتن یک خاک حاصل‌خیز خاکدانه‌سازی در درجه‌ی اول مورد اهمیت قرار دارد. محققین زیادی بر این قول متفقند که مدفوع کرم‌های خاکی دارای خاکدانه‌های مقاومتر از خاک محیط است. علاوه بر آن موکوپروتئین زیر اپیدرم کرم خاکی در محل تماس آن با دالانهای حفر شده موجب پایداری ذرات خاک می‌گردد.

امتیاز :

نتیجه : 5 امتیاز توسط 2 نفر مجموع امتیاز : 10

نمایش این کد فقط در ادامه مطلب